Чацвер, 29 мая 2025
No Result
View All Result
MOST Media
  • Галоўная
  • Навіны
  • Гісторыі
  • Гайды
  • Падтрымай!
  • ПРА НАС
    • Палітыка выкарыстання Cookies (EU)
    • Правілы выкарыстання матэрыялаў
  • Рэклама/Reklama
No Result
View All Result
  • Галоўная
  • Навіны
  • Гісторыі
  • Гайды
  • Падтрымай!
  • ПРА НАС
    • Палітыка выкарыстання Cookies (EU)
    • Правілы выкарыстання матэрыялаў
  • Рэклама/Reklama
No Result
View All Result
MOST Media
No Result
View All Result
Галоўная Навіны

Дзень народнага адзінства ці агрэсія супраць Польшчы? Што адбывалася ў Беластоку ў верасні 1939 года

Максім Шульц Максім Шульц
15 верасня 2023, 08:00
Навіны
A A
17 верасня 1939

Парад нямецкіх і савецкіх войск. Крыніца: Sjerzy.parafia.info.pl

17 верасня 1939 года — дзень, калі савецкія войскі ўвайшлі на тэрыторыю Польшчы, па сутнасці ўступіўшы ў Другую сусветную вайну на баку нацысцкай Германіі. У выніку ўсходнія землі другой Рэчы Паспалітай разам з Беластокам былі далучаныя да савецкай дзяржавы.

Зараз у Польшчы 17 верасня лічыцца днём памяці пра агрэсію СССР супраць Польшчы, а таксама Днём Сібірака, які адзначаецца ў гонар сасланых у Сібір палякаў. У Беларусі ж з 2021 года гэтая дата абвешчаная святам — Днём народнага адзінства, а само ўварванне называецца «польскім паходам Чырвонай арміі».

Расказваем, што адбывалася ў сталіцы Падляшша 84 гады таму.

Немцы ў Беластоку

Ужо летам 1939 года ў Польшчы разумелі, што вайна з Германіяй непазбежная. Па ўсёй краіне пачалася падрыхтоўка да магчымай нацысцкай агрэсіі. Беласток не стаў выключэннем. 25 жніўня ў горадзе пачалі будаваць супрацьпаветраныя сховішчы і абарончыя ўмацаванні. У першыя дні добраахвотнікамі на працы запісаліся каля 800 чалавек, у тым ліку сябры Аб’яднання яўрэйскай моладзі і Аб’яднання праваслаўных палякаў.

Германія ўварвалася ў Польшчу 1 верасня. Захоп Падляшша не ўваходзіў у планы нацыстаў, бо гэтыя землі мусілі адысці да СССР, згодна з сакрэтным пратаколам да пакта Молатава-Рыбентропа.

У першыя дні вайны Беласток працягваў жыць звычайным жыццём: у кінатэатрах паказвалі фільмы, выходзілі газеты, працоўныя нават не спынілі рамонтныя работы плошчы Касцюшкі. Але адначасова пачалася і эвакуацыя — на ўсход выязджалі супрацоўнікі органаў улады, звычайныя жыхары, вывозіліся архівы ўстаноў.

Напачатку налёты варожай авіяцыі на горад былі рэдкія, у асноўным самалёты цэлілі па двух чыгуначных вакзалах. Праз некаторы час інтэнсіўнасць налётаў узрасла.

13 верасня Вермахт наблізіўся да Беластоку, а праз два дні адбылася бітва ў раёне Высокі Сточэк і Марчук. Аднак яна цягнулася ўсяго некалькі гадзін, пасля чаго палякі адышлі на ўсход, пакінуўшы сталіцу Падляшша. Немцы далей не пайшлі, таксама яны не рабілі нейкіх крокаў па ўкараненні сваёй улады ў горадзе, а чакалі пакуль у вайну ўступяць Саветы. Але за той час, што нацысты знаходзіліся ў Беластоку, яны паспелі  расстраляць некалькі дзясяткаў яўрэяў.

Саветы ў горадзе

Чырвоная армія зайшла на тэрыторыю Польшчы, выконваючы ўмовы сакрэтнага пратакола да пакта Молатава-Рыбентропа. Згодна з гэтым дадаткам усходнія землі другой Рэчы Паспалітай уваходзілі ў сферу ўплыву савецкай дзяржавы, у той час як астатняя Польшча даставалася Трэцяму Рэйху.

Саветы напалі а чацвёртай гадзіне раніцы, без абвяшчэння вайны. Фармальная нагода — абарона мясцовага няпольскага насельніцтва. Вось як успамінае дзеянні агрэсараў у першыя дні нападу Ян Цьвек, салдат 3-га Пяхотнага палка Корпуса аховы памежжа:

«Вёска была спаленая, толькі коміны тырчалі. Мы ішлі ў кірунку Камень-Кашырскага. Праз 25 кіламетраў была яшчэ адна вёска, да якой мы дайшлі ў прыцемках… Ляжалі трупы цывільных людзей, страшныя ўражанні, на могілках палалі крыжы. Людзі з вёскі ўцякалі разам з намі».

17 верасня 1939
Савецкія салдаты заходзяць у Польшчу. Крыніца: Wikipedia.org

У ноч з 17 на 18 верасня польскі прэзідэнт і ўрад прынялі рашэнне пакінуць радзіму і накіраваліся да Румыніі. У тым ліку гэта было звязана з тым, што кіраўніцтва краіны баялася трапіць у савецкі палон.

20-22 верасня Чырвоная армія заняла Вільню, Гродна, Брэст, а таксама Беласток. У захопленых гарадах адразу ж пачаліся рэпрэсіі — раззбройвалі і затрымлівалі вайскоўцаў і паліцэйскіх.

Немцы аддаюць Беласток Саветам

22 верасня ў Беластоку было неспакойна, на цэнтральных вуліцах сабралася шмат савецкіх і нямецкіх салдат, ездзіла ваенная тэхніка. У гэты дзень у палацы Браніцкіх праходзіла сустрэча афіцэраў абедзвюх армій. Менавіта на ёй нацысты перадалі сталіцу Падляшша ўсходнім «партнёрам».

Цырымонія была ўрачыстай. Перад палацам адбыўся спуск сцяга са свастыкай і ўзняцце штандара з сярпом і молатам. Прагучалі гімны Германіі і СССР. Паглядзець на гістарычную падзею сабралася шмат мясцовых жыхароў, многія з іх віталі тое, што адбываецца.

У гэты ж дзень у Брэсце адбыўся знакаміты сумесны парад, які прымалі Сямён Крывашэін ад СССР і Хайнц Гудэрыян ад Германіі. Праз тыдзень абедзве краіны афіцыйна падзялілі паміж сабой Польшчу, падпісаўшы Дагавор пра сяброўства і межы.

Беласток стаў важным месцам у справе прыяднання Заходняй Беларусі да БССР. Менавіта тут 28-30 кастрычніка адбыўся народны сход, на якім раней абраныя дэпутаты прынялі дэкларацыю аб далучэнні захопленых тэрыторый да СССР. Гэтая падзея адбылася ў будынку, у якім зараз знаходзіцца драматычны тэатр імя Аляксандра Венгеркі (Elektryczna, 12).

Афіцыйна Заходняя Беларусь стала часткай БССР 14 лістапада, а 4 снежня была ўтвораная Беластоцкая вобласць з цэнтрам у Беластоку.

Тэгі: АртыкулыГалоўнае

ГАЛОЎНЫЯ НАВІНЫ

заявления на международную защиту в Польше

«Раньше были одиночные проводники с группой, а сейчас — масштабные операции». Поговорили с бывшим пограничником о ситуации на границе

MOST
28 мая 2025, 18:38

Миграционное давление на Польшу со стороны Беларуси усиливается. В последние дни Подляский отдел Погранслужбы ежедневно фиксирует от 100 до 290 попыток нелегального перехода границы. Спросили, почему так происходит,...

фотограф из Варшавы

«На работу не навязывался, меня пригласили». Варшавский фотограф, у которого нашли паспорт прикрытия, опроверг обвинения

MOST
28 мая 2025, 15:53

Варшавский фотограф Иван Мищук, который, согласно расследованию «Нашей Нівы» (MOST заимствовал этот материал), имеет паспорт прикрытия и снимал мероприятия беларусской оппозиции, прокомментировал эту информацию. Сообщение он разместил в...

беларусские больницы

Oko.press: Беларусские больницы оставляют «в залог» детей мигранток

MOST
28 мая 2025, 09:49

Польские активисты собирают деньги для оплаты медицинских услуг для женщин-мигранток, которые родили в беларусских больницах. Некоторым матерям угрожали отобрать детей, если они не рассчитаются с долгами. Истории нескольких...

  • Галоўная
  • Навіны
  • Гісторыі
  • Гайды
  • Падтрымай!
  • ПРА НАС
  • Рэклама/Reklama
Пры выкарыстанні зместу MOST прачытайце нашы Правілы выкарыстання матэрыялаў

Звяжыцеся з намі: most@mostmedia.io

© 2025 Mostmedia.io. Час будаваць масты

Кіраваць згодай Cookies
Мы і нашы партнёры атрымліваем доступ і захоўваем інфармацыю на прыладзе і апрацоўваем асабістыя дадзеныя, такія як унікальныя ідэнтыфікатары і стандартную інфармацыю, якая адпраўляецца прыладай, альбо дадзеныя прагляду, каб выбраць і прафіляваць персаналізаваны змест і рэкламу, вымераць змест і рэкламную эфектыўнасць, а таксама распрацоўка і ўдасканаленне прадукцыі. Са згоды карыстальніка мы і нашы партнёры можам выкарыстоўваць дакладныя дадзеныя геалакацыі і ідэнтыфікацыю шляхам сканавання прылад. Націскаючы «Прыняць», вы пагаджаецеся на апрацоўванне звестак намі і нашымі партнёрамі, як апісана вышэй. Перш як пагадзіцца ці адмовіцца, вы можаце атрымаць больш падрабязную інфармацыю і змяніць наладкі. Для некаторых відаў апрацоўвання звестак не патрэбная вашая згода, але вы маеце права не пагадзіцца. Параметры не будуць распаўсюджвацца на іншыя сайты, што маюць глабальны альбо сэрвісны дазвол.
Функцыянал Always active
Тэхнічнае сховішча або доступ строга неабходныя з законнай мэтай забеспячэння магчымасці выкарыстання пэўнай паслугі, відавочна запытанай падпісчыкам або карыстальнікам, або з адзінай мэтай ажыццяўлення перадачы паведамленняў па сетцы электронных камунікацый.
Preferences
The technical storage or access is necessary for the legitimate purpose of storing preferences that are not requested by the subscriber or user.
Статыстыка
Тэхнічнае сховішча або доступ, якія выкарыстоўваюцца выключна ў статыстычных мэтах. The technical storage or access that is used exclusively for anonymous statistical purposes. Without a subpoena, voluntary compliance on the part of your Internet Service Provider, or additional records from a third party, information stored or retrieved for this purpose alone cannot usually be used to identify you.
Маркетынг
Тэхнічнае сховішча або доступ, неабходныя для стварэння профіляў карыстальнікаў для адпраўкі рэкламы або для адсочвання карыстальніка на вэб-сайце або на некалькіх вэб-сайтах у аналагічных маркетынгавых мэтах.
Manage options Manage services Manage vendors Read more about these purposes
Налады
{title} {title} {title}
No Result
View All Result
  • Галоўная
  • Навіны
  • Гісторыі
  • Гайды
  • Падтрымай!
  • ПРА НАС
    • Палітыка выкарыстання Cookies (EU)
    • Правілы выкарыстання матэрыялаў
  • Рэклама/Reklama

© 2025 Mostmedia.io. Час будаваць масты