У Польшчы і Літве дзейнічае праект лічбавага самакіравання, які ініцыявала каманда платформы «Новая Беларусь». Кожны карыстальнік, які ў Літве ці Польшчы плаціць падаткі, можа перадаць іх частку на справу беларускай супольнасці. А потым галасаваннем вызначаецца, які праект атрымае фінансаванне. У Літве, напрыклад, перамагла ідэя беларускай бібліятэкі ў Вільні.
Аўтарка ідэі і пераможца Ірына распавяла MOST пра свой першы вопыт рэалізацыі праекта па-за межамі Беларусі.
«Спачатку разлічвалі стварыць проста палічку з беларускімі кнігамі»
Апынуўшыся ў эміграцыі, Ірына адчула, што ёй не хапае беларускамоўных кніг. Давадзілася замаўляць кнігі анлайн, сачыць за адпаведнымі мерапрыемствамі і браць кнігі ў іншых беларусаў праз праект «Мне не жалко».
— Спачатку я падтрымала праект «Новай Беларусі» праз адлічэнне падаткаў — і аўтаматычна зрабілася ўдзельніцай. Пасля, калі пачаўся этап збору ідэй, я вырашыла падтрымаць «Новую Беларусь» і прапанавала некалькі ідэй для рэалізацыі.
Праект па размеркаванні падаткаў праходзіў у некалькі этапаў: збор ідэй і галасаванне за іх, першы аўтаматычны адбор, праверка на адпаведнасць заканадаўству Літвы, дапрацоўка ідэй і дадатковае галасаванне, другі аўтаматычны адбор ідэй і ў выніку рэалізацыя. Пасля першага аўтаматычнага адбору Ірына зразумела, што яе ідэя, хутчэй за ўсё, пераможа.
— Падчас збору ідэй мы ведалі, што з падаткаў беларусаў сабрана каля дзвюх тысяч еўра — таму разлічвалі стварыць проста палічку з беларускімі кнігамі. Але калі пачалі абмяркоўваць канцэпцыю з камандай «Новай Беларусі», даведаліся, што бюджэт значна пашырыўся — ажно да 13 тысяч.
Ірына адзначае, што людзі даволі ахвотна падтрымліваюць грашыма, але значна радзей далучаюцца да праектаў або прапаноўваюць свае ідэі.
«Пачалі накручваць дадатковыя сэрвісы»
Ірына ведала, што ў Вільні існуе Цэнтр беларускай супольнасці і культуры, у якім таксама былі сабраныя кнігі.
— Але працэс атрымання кнігі быў незразумелым, — тлумачыць беларуска.
Таму было вырашана палепшыць тое, што ўжо існуе, да такога ўзроўню, каб гэта было прывабным для карыстальнікаў.
— На базе «Беларускага дома» мы пачалі накручваць дадатковыя сэрвісы для бібліятэкі. Дапамагаем сістэматазаваць ужо завезеныя туды кнігі, каб потым і прастора, і чытачы ведалі, што ўвогуле ёсць у бібліятэцы.
На дадзены момант у бібліятэцы каля трох тысяч кніг, але ў сістэму ўнесена каля паловы.
— Каб паглядзець, што ўвогуле ёсць у бібліяэцы, да яе наведвання, або ці ёсць у наяўнасці патрэбная кніга, мы рэалізавалі і анлайн-бібліятэку.
«Мы арыентуемся не толькі на беларусаў, але і на цікавасць з боку літоўцаў»
Бібліятэка працуе з серады па нядзелю. Тэрмін, на які можна ўзяць кнігу дадому, — месяц. З большага тут прадстаўлена класіка беларускай літаратуры, а таксама кнігі беларускіх аўтараў, перакладзеныя на замежныя мовы, у тым ліку польскую, французскую, літоўскую. Напрыклад, у нас ёсць кнігі Караткевіча і Быкава, перакладзеныя на літоўскую мову. Акрамя таго, ёсць шэраг вельмі старых і каштоўных выданняў, з якімі можна будзе азнаёміцца на месцы ў чытальнай зале.
— У пэўным сэнсе мы арыентуемся не толькі на беларусаў, але і на цікавасць з боку літоўцаў і замежнікаў, якія таксама змогуць больш даведацца аб Беларусі, — распавяла Ірына.
Зараз ужо выдаткаваныя грошы, якія будуць выкарыстоўвацца для набыцця новых кніг сучаснай беларускай літаратуры, каб палепшыць фонд бібліятэкі. Для стваральнікаў было важна, каб беларуская кніга была ў агульным доступе і кожны меў магчымасць чытаць сучасную беларускую літаратуру пры любых умовах.
— Ёсць эмігранты і ўцекачы, якія ў новай краіне значна страцілі ў дастатку — іх бюджэт становіцца меншым, але людзі ўсё роўна павінны мець магчымасць знаёміцца з навінкамі.
«Пракачала скілы і навучылася прэзентаваць ідэі»
Зараз праект знаходзіцца на фінальным этапе распрацоўкі, а яго прэзентацыя запланаваная на сярэдзіну студзеня.
Нягледзячы на тое, што гэты пілотны праект рэалізуецца для Літвы, яго аўтары не дзеляць беларусаў на тых, хто застаўся ў Беларусі і хто эмігрыраваў, і сумесна робяць агульную справу, у процівагу таму, што зараз беларусаў замежжа і тых, хто застаўся ў Беларусі, спрабуюць раздяліць.
— Мяркую, мы можам рабіць файныя рэчы разам, каб дапамагаць адзін аднаму. Напрыклад, калі мы збіралі ідэі як назваць бібліятэку, да гэтага далучыліся беларусы не толькі з Літвы, але і з Польшчы, Германіі, Беларусі.
Для Ірыны гэта праект аб супрацоўніцтве, дзе людзі розных поглядаў аб’ядноўваюцца для рэалізацыі агульнай ідэі, магчымасці палепшыць soft-skills. Для тых, у каго мала досведу ў рэалізацыі праектаў, гэта магчымасць навучыцца фармуляваць і прэзентаваць сваю ідэю, распрацоўваць план рэалізацыі, выбудоўваць залежнасці паміж этапамі праекта, і гэтым вопытам гатовы дзяліцца ўдзельнікі праекта, і ў прыватнасці каманда «Новая Беларусь».
— Вельмі хочацца падзякаваць усім, хто далучыўся і падтрымаў праект ідэямі і дзеяннямі, камандзе «Новай Беларусі», а ў асаблівасці Вераніцы — чалавеку, які нас вельмі падтрымаў і аб’яднаў, а таксама камандзе «Беларускага дома». Без усіх гэтых людзей нічога не атрымалася б, — кажа Ірына.
