Аўторак, 20 мая 2025
No Result
View All Result
MOST Media
  • Галоўная
  • Навіны
  • Гісторыі
  • Гайды
  • Падтрымай!
  • ПРА НАС
    • Палітыка выкарыстання Cookies (EU)
    • Правілы выкарыстання матэрыялаў
  • Рэклама/Reklama
No Result
View All Result
  • Галоўная
  • Навіны
  • Гісторыі
  • Гайды
  • Падтрымай!
  • ПРА НАС
    • Палітыка выкарыстання Cookies (EU)
    • Правілы выкарыстання матэрыялаў
  • Рэклама/Reklama
No Result
View All Result
MOST Media
No Result
View All Result
Галоўная Гісторыі

Павел Стана Станкевіч пра фестываль «Тутака», «тутэйшасць», паланізацыю і беларусаў Падляшша

Раман Ганчарэнка Раман Ганчарэнка
3 чэрвеня 2022, 16:38
Гісторыі
A A
станкевіч

Фота: Настасся Уткіна / MOST

Што чакаць ад фэсту «Тутака», які замяніў легендарнае «Басовішча»? Ці лёгка быць беларусам і палякам адначасова? Адкуль узяўся феномен «тутэйшасці» і чаму за яго ўчапіліся адно беларусы? Вялікая гутарка з Паўлам Стана Станкевічам.

«Гэта добра, але не забудзь, што ты беларус!»

— Як ты ўсвядоміў сябе беларусам, нарадзіўшыся і жывучы ў Польшчы?

— Паходжу з мяшанай сям’і: мама з Заходняга Падляшша — полька і каталічка, бацька з Усходняга — праваслаўны беларус. Як сын свайго бацькі лічу сябе праваслаўным беларусам. З бабуляй і дзядулем па бацьку мы заўсёды размаўлялі «па-свойму» — як тут лічаць, на гаворцы беларускай мовы. Агулам жа дома гутарылі па-польску: бацькі лічылі, маўляў, хай дзеці лепш добра ведаюць адну мову — польскую.

Ад пачатку школы зацікавіўся гісторыяй: польскай, з падручніка. Наогул, падручнікі чытаў на вакацыях на год наперад — у працэсе навучання загадзя ўсё ведаў. Калі да дзядулі з бабуляй ехалі з бацькам, то увесь час дзяўбаў яму галаву: «А ты ведаеш, як тое і тое было ў польскай гісторыі?..». Бацька слухаў-слухаў, а пасля кажа: «Гэта добра, але не забудзь, што ты беларус!».

Фота: Настасся Уткіна / MOST

— Для яго гэта было важна і каштоўна?

— Так, важна. Ён прайшоў свой шлях да беларушчыны: пакуль не пайшоў у школу, дык толькі «па-свойму» размаўляў. Бо вёска была беларуская і ў польскай мове не было патрэбы. Калі бацька мне гэтак сказаў, мяне накрыла: «Навошта я вучу ўсю гэтую польскую гісторыю? Я ж беларус!». Пазней толькі зразумеў, што калі жывеш на памежжы, то маеш доступ да абодвух культураў.

Яшчэ я ўдзячны бацьку, што той мяне браў на першае і другое «Басовішча» ў 1989-90-х. Гэта быў файны сямейны пікнік з фальклорнымі гуртамі. Для мяне, дзесяцігадовага хлопца, было звышцікава патанчыць, паглядзець на моладзь, панкаў. Так адчуў, што хачу быць часткай гэтага. Пасля шмат гадоў быў удзельнікам, але не стваральнікам.

«Нельга ўвесь час стаяць на адным месцы»

— А як далучыўся да справы менавіта як стваральнік?

— З’ехаў у Варшаву, вучыўся на акцёрскіх курсах, не было часу. Жыў у польскім асяроддзі як звычайны грамадзянін Польшчы. Нагода трапілася на «Басовішчы» — 2010, калі ў рамках фестывалю вырасла намётавае поле, а я зладзіў сваю карчомку. Я тады акурат цікавіўся здаровай і азіяцкай ежай. Гэта толькі пачынала быць трэндам, а тут ужо на беларускім фэсце можна набыць спрынг ролы ці зупу Фо.

У 2013-м да мяне і маіх сяброў звярнуліся з «БАС» («Беларуская Асацыяцыя Студэнтаў» у Польшчы — MOST) па дапамогу ў арганізацыі фэсту. Мой малодшы брат Пятро ўрэшце стаў кіраўніком БАС у 2015-м. Мы зразумелі, што студэнцкая арганізацыя ўжо не здольная далей весці фэст у такім маштабе. Урэшце, арганізатары прыйшлі да думкі, што «Басовішча» варта скончыць на добрай ноце: так і адбылося ў 2019-м.

Фота: Настасся Уткіна / MOST
Фота: Настасся Уткіна / MOST

— Што было патрэбна, каб далей працягваць фэст?

— Трэба было памяняць тое, што перастала працаваць. «Басовішча» стала пратэстным фэстам пасля прыходу Лукашэнкі да ўлады. Рок-фармат, музыка рэвалюцыі. У апошнія гады гэта быў наўпрост моладзевы фэст, больш для сваіх. А я бачыў місію фэста як збурэнне муру паміж беларусамі Падляшша і беларусамі з Беларусі.

У лютым 2020-га, калі быў на канцэрце «Дзецюкоў» у Мінску, з’явілася ідэя стварыць фонд, які будзе займацца фэстам. Каб там быў не толькі рок, але і фолк, і сучасная якасная музыка. Нельга стаяць увесь час на адным месцы, трэба глядзець на культуру з розных ракурсаў: праз тэатр, мастакоў, перформансы, іншыя жанры.

А яшчэ я прыгадаў «Басовішчы» пачатку 1990-х, калі туды можна было паехаць з дзецьмі. Цяпер я маю дзіця, як і шмат хто з удзельнікаў таго пакалення, дык чаму не магу паехаць з ім? Каб дзіця не бадзялася без справы, не казала: «Тата, паехалі дадому…» мае быць прастора для дзетак, заняткі, майстар-класы. І ўсё гэта мы паспрабавалі сабраць у новым фэсце «Тутака».

«Мы стартавалі і тут… пачалася пандэмія»

— Распавядзі пра фундацыю «Тутака»: адкуль назва і лога?

— Неяк Кася Кузьміч пасля фэсту кажа: «Ведаеш такое файнае слова «тутака»? Некалі варта будзе стварыць арганізацыю з такой назвай». Я пагадзіўся. Прайшло шмат год, і ў 2020-м, калі думаў, як назваць фонд, скарыстаўся. У лога выкарыстаны шрыфт мастака Сяргея Варкулевіча, які я некалі заўважыў на мурале ў Беларусі.

— З чаго вы стартавалі?

— Мы ўтварыліся на пачатку 2020-а, і тут прыйшла пандэмія. У адной дзяржаве яе не было, а ў іншай — была напоўніцу. Усё пазачынялася, надышоў зімовы сон ажно да жніўня 2020-а. Перад выбарамі я яшчэ паспеў з’ездзіць у Беларусь, паглядзець на надпісы 3% на пад’ездзе ў Мінск. Тое, што было пасля мяне, моцна ўразіла, бо думаў, што выйдзе пару тысяч чалавек, іх разгоняць дубінкамі — і ўсё. Адбылося па-іншаму.

Фота: Настасся Уткіна / MOST

2 кастрычніка 2020-а ў нас прайшоў другі ў Польшчы канцэрт салідарнасці з беларускай рэвалюцыяй, а першы быў у Варшаве. Выступілі «Дзецюкі», Лявон Вольскі, NAVIBAND і іншыя. Гэта была першая акцыя фонду, першы вопыт супрацы з іншымі структурамі. Далей мы запускалі гістарычныя ролікі з Алегам Латышонкам. Рабілі анлайн-канцэрт на Дзень Волі 2021-а ў Лялечным тэатры, які стаў нашым сталым партнёрам.

У красавіку 2021, калі ў Польшчы стартаваў перапіс насельніцтва, мы прыдумалі акцыю «Я — беларус!». Усё проста: мы запрашалі беларусаў Падляшша, грамадзянаў Польшчы, якіх запісвалі ў ролікі, дзе тыя казалі, хто яны і чаму запішуцца беларусамі. Прынамсі, пададуць беларускую нацыянальнасць як дадатковую, бо ў перапісе была такая опцыя.

«Паляк, летувіс, татарын, яўрэй… —  таксама тутэйшыя»

— Ці нехта адмаўляўся пісацца беларусам?

— Было і такое. Працэс паланізацыі, жадання належыць да тытульнай нацыі, працуе ў кожнай дзяржаве. Беларусам часта цяжка прызнацца ў сваёй беларускасці, жывучы ў польскім серадовішчы. Асабліва, калі за спіной маеш Рэспубліку Беларусь з «класным» Лукашэнкам, табе цяжка адчуваць сувязь, не хочацца сябе з усім гэтым атаясамляць. Таму я не здзіўляўся.

Тым больш, быў такі «ключык» — сказаць «я тутэйшы». Цікава, што ў перапісах 1920-х на Заходнім Палессі людзі пазначалі сябе беларусамі, але ўжо ў 30-х — тутэйшымі. Тагачасная польская ўлада хацела паказаць, што ніякіх беларусаў там няма, а ёсць «іншыя рускія» пад маркай «тутэйшых». З гэтай катэгорыі і апісаны Купалам «тутэйшы» — чалавек-флюгер, які мяняе нацыянальнасць па абставінах.

У маім разуменні ідэнтычнасць — гэта не шклянка, якая запаўняецца на поўны аб’ём нейкім рэчывам. Ідэнтычнасць — гэта колы, кругі. Я магу быць адначасова і палякам, і беларусам. Адно аднаму не перашкаджвае.

Фота: Настасся Уткіна / MOST

— «Тутэйшы» — ганебнае слова?

— Тут не пра ганебнасць, але пра хованку, у якасці якой людзі выкарыстоўваюць гэтае слова. Кожны жыхар Падляшша «тутэйшы»: паляк, летувіс, татарын, яўрэй… Чаму так сябе называюць адно беларусы? Існавала моцнае перакананне, што беларуская мова — «вясковая», таму, калі едзеш у горад, трэба гаварыць толькі па-польску і ставаць палякам. Але чаму тыя ж татары, нават гаворачы па-польску ці «па-свойму» на вёсках, не забываюцца пра сваю нацыю? Гэтае пытанне варта было б сабе задаць і мясцовым беларусам.

— Часам можна пачуць, маўляў, як можна быць народжаным у Польшчы беларусам? Толькі палякам! Не?

— Звычайная асіміляцыя, паводле якой у Польшчы маюць жыць адно палякі, ва Украіне — толькі украінцы, стварае культурна бедныя нацыі і дзяржавы. Як беларус, напрыклад, я шмат магу зрабіць для Польшчы, для паляпшэння жыцця тут. Польшчу я лічу сваёй айчынай, не кажу, што Падляшша трэба «адрэзаць» і далучыць да Беларусі. Межы падзяляюць культуры і нацыі, але культуры і нацыі даюць з гэтым рады.

Калі нехта здзіўляецца, як можна быць беларусам у Польшчы, калі твае карані спрадвеку тут, то спытайцеся, як можна быць палякам у Гродне? Тое самае. Таму галоўная задача фонду — тлумачыць, што грамадзянства і нацыянальнасць — розныя справы. І не супярэчаць адно аднаму. Гэта часткі ўнутранай тоеснасці чалавека.

На фестывалі Tutaka. Фота: архіў Паўла Стана Станкевіча

«Тутака» — 2022. Што? Дзе? Калі?

— Давай пра бліжэйшы фэст «Тутака»: чаго чакаць гасцям?

— Будзе рок, як некалі на «Басовішчы», але не толькі. Таксама этна-электронная музыка, поп, індзі. Увесь час шукаю класны джаз-бэнд — калі ведаеце, то давайце кантакты! З Грузіі прыедзе Shuma, акурат этна-электроніка. Будзе J:mors. Спадзяюся, будзе «Вольны хор». На асобнай пляцоўцы будуць этна-гурты разам з ды-джэем. Яшчэ Вайцюшкевіч і WZ Orkiestra з прэзентацыяй новага альбома.

Фэст адбудзецца 15—16 ліпеня на паляне Барык ля мястэчка Гарадок. Тое ж месца, дзе раней праходзіла «Басовішча». Гэта 30 кіламетраў ад Беластока і 20 кіламетраў ад беларуска-польскай мяжы, кірунак Баброўнікаў. Пакуль не ўсё яшчэ можам сказаць, захаваем інтрыгу.

— Які кошт?

— Фэст дармовы — зусім! Будзе падрыхтаванае поле для намётаў: там трэба будзе заплаціць за квіток. Лепш наяўныя, з варыянтамі аплаты карткай вырашаем пытанне. Набыць можна будзе на месцы. Яшчэ пакіньце грошы на цішотку, піва, ежу. Бярыце намёты, коцы і карыматы. Прыехаць можна на аўто, аўтобусе ці аўтаспынам — добрая традыцыя «Басоў». Прыхапіце спрэй ад камароў, але… тут такая справа. Мы граем гучна, таму камары ў нас не лётаюць.

— Гэта жарт?

— Не, сур’ёзна. Пакуль граем, на паляне і ля сцэны камароў няма. Не вытрымліваюць. Хіба калі далей адыходзіць…

Тэгі: Беларусы ПадляшшаГалоўнаеІнтэрв'ю

ГАЛОЎНЫЯ НАВІНЫ

Александр Чернухо

«Говорили, что Макс Корж — русский певец». В Варшаве снимают документальный фильм о беларусской музыке

MOST
19 мая 2025, 19:58

Беларусы создали в Польше независимый продакшн Vidok. Режиссер Виталий Карабань, продюсер Каролина Шарфман и оператор Ксения Гайдук объединились, чтобы снять документальный фильм о беларусской музыке «На скрыжаванні». Через...

проездной документ иностранца

«Я хочу, чтобы мой ребенок существовал». Во Вроцлаве беларусы хотят выйти на протест против долгой выдачи проездных документов иностранца

MOST
19 мая 2025, 16:58

Беларусы, живущие во Вроцлаве, рассматривают возможность выйти на митинг против долгих сроков получения проездного документа иностранца. Эта тема обсуждается в городском чате. Дело в том, что некоторые дела...

Ювеналіі

Гульня ў флянкі, забегі па лесвіцах і ключы ад горада. Як польскія студэнты адзначаюць сваё галоўнае свята — Ювеналіі

Максім Шульц
16 мая 2025, 21:24

У маі польскія студэнты робяць перапынак у вучобе, каб добра павесяліцца падчас Ювеналій (Juwenalia). На працягу гэтага свята адбываюцца розныя імпрэзы: спартыўныя турніры, канцэрты і нават спаборніцтвы па...

  • Галоўная
  • Навіны
  • Гісторыі
  • Гайды
  • Падтрымай!
  • ПРА НАС
  • Рэклама/Reklama
Пры выкарыстанні зместу MOST прачытайце нашы Правілы выкарыстання матэрыялаў

Звяжыцеся з намі: most@mostmedia.io

© 2025 Mostmedia.io. Час будаваць масты

Кіраваць згодай Cookies
Мы і нашы партнёры атрымліваем доступ і захоўваем інфармацыю на прыладзе і апрацоўваем асабістыя дадзеныя, такія як унікальныя ідэнтыфікатары і стандартную інфармацыю, якая адпраўляецца прыладай, альбо дадзеныя прагляду, каб выбраць і прафіляваць персаналізаваны змест і рэкламу, вымераць змест і рэкламную эфектыўнасць, а таксама распрацоўка і ўдасканаленне прадукцыі. Са згоды карыстальніка мы і нашы партнёры можам выкарыстоўваць дакладныя дадзеныя геалакацыі і ідэнтыфікацыю шляхам сканавання прылад. Націскаючы «Прыняць», вы пагаджаецеся на апрацоўванне звестак намі і нашымі партнёрамі, як апісана вышэй. Перш як пагадзіцца ці адмовіцца, вы можаце атрымаць больш падрабязную інфармацыю і змяніць наладкі. Для некаторых відаў апрацоўвання звестак не патрэбная вашая згода, але вы маеце права не пагадзіцца. Параметры не будуць распаўсюджвацца на іншыя сайты, што маюць глабальны альбо сэрвісны дазвол.
Функцыянал Always active
Тэхнічнае сховішча або доступ строга неабходныя з законнай мэтай забеспячэння магчымасці выкарыстання пэўнай паслугі, відавочна запытанай падпісчыкам або карыстальнікам, або з адзінай мэтай ажыццяўлення перадачы паведамленняў па сетцы электронных камунікацый.
Preferences
The technical storage or access is necessary for the legitimate purpose of storing preferences that are not requested by the subscriber or user.
Статыстыка
Тэхнічнае сховішча або доступ, якія выкарыстоўваюцца выключна ў статыстычных мэтах. The technical storage or access that is used exclusively for anonymous statistical purposes. Without a subpoena, voluntary compliance on the part of your Internet Service Provider, or additional records from a third party, information stored or retrieved for this purpose alone cannot usually be used to identify you.
Маркетынг
Тэхнічнае сховішча або доступ, неабходныя для стварэння профіляў карыстальнікаў для адпраўкі рэкламы або для адсочвання карыстальніка на вэб-сайце або на некалькіх вэб-сайтах у аналагічных маркетынгавых мэтах.
Manage options Manage services Manage vendors Read more about these purposes
Налады
{title} {title} {title}
No Result
View All Result
  • Галоўная
  • Навіны
  • Гісторыі
  • Гайды
  • Падтрымай!
  • ПРА НАС
    • Палітыка выкарыстання Cookies (EU)
    • Правілы выкарыстання матэрыялаў
  • Рэклама/Reklama

© 2025 Mostmedia.io. Час будаваць масты