Па вуліцах Варшавы 3 красавіка прайшоў XV Катынскі марш ценяў. Яго ўдзельнікі такім чынам аддаюць даніну памяці польскім грамадзянам, забітым у Катынскім лесе пад Смаленскам у 1940 годзе. У мерапрыемстве рэканструктараў у польскай сталіцы прынялі ўдзел і беларусы, сярод якіх — гісторык-рэканструктар Ігар Мельнікаў. Ён расказаў MOST, чаму ўдзельнічаў у маршы і для чаго важна памятаць трагедыю ў Катыні.
Каля трохсот рэканструктараў з розных куткоў Польшчы прынялі ўдзел у маршы. Яны прайшлі па вуліцах у форме Войска польскага, Корпуса аховы памежжа і Дзяржаўнай паліцыі, жанчыны — у адзенні той эпохі. Штогадовы марш у Варшаве — гэта даніна памяці забітых у Катыні, ушанаванне памяці амаль 22 тысяч польскіх грамадзян, забітых савецкім НКВД вясной 1940 года.
У адным шэрагу з польскімі рэканструктарамі
Для беларускага гісторыка-рэканструктара Ігара Мельнікава гэта ўжо чацвёрты Катынскі марш у Варшаве. Летась ён прапусціў мерапрыемства з-за адсутнасці формы — пакінуў яе ў Беларусі. У Польшчы гісторык ужо амаль год займаецца даследчай працай, за гэты час пашыў сабе новую форму, у ёй і прыняў удзел у маршы:
— Я ўдзельнічаў са сваёй групай у гэтым відовішчы ўжо чатыры разы. У мінулым годзе, на жаль, не атрымалася ў мяне быць з-за адсутнасці ўніформы, але сёлета мы зноў а адным шэрагу з польскімі рэканструктарамі.
Ігар Мельнікаў быў на маршы ў вобразе радавога Корпуса аховы памежжа ўзору 1939-40-х гадоў. Гісторык цягам апошніх пяці гадоў вывучае тэму савецка-польскага памежжа, выпусціў некалькі кніг на гэтую тэму.
— Сёння важна расказваць, што было ў тыя часы. Мы бачым, якая сітуацыя вакол, і вельмі часта людзі з нашай часткі Еўропы не робяць высноў са сваёй гісторыі. А гэтая, напрыклад, трагічная гісторыя катынскіх злачынстваў верасня 1939 года да канца нават у Польшчы яшчэ не вывучана.
«Палітыка перашкаджае вывучаць гісторыю»
Гісторык падкрэслівае, што ў беларускім кантэксце застаецца беларускі катынскі спіс, у якім, паводле розных дадзеных, магло быць каля 4 тысяч чалавек. Гэта грамадзяне Польшчы, якія жылі да пачатку Другой сусветнай вайны на сучаснай тэрыторыі Заходняй Беларусі.
— Мы да сённяшняга дня не ведаем, дзе пахаваныя гэтыя людзі. Яны былі ахвярамі сталінскіх злачынстваў.
Мой удзел у маршы якраз і падкрэслівае, што Беларусь памятае гэтую трагедыю і ведае пра яе. І сёння вельмі важны мэсадж таксама, што ў Польшчы зараз знаходзіцца вялікая колькасць беларусаў і ўкраінцаў, і такія мерапрыемствы з’яўляюцца для іх своеасаблівымі лекцыямі па гісторыі.
Катынскі марш праходзіць па самым цэнтры Варшавы, і нават не ўсе палякі ведаюць, што гэта за мерапрыемства, падкрэслівае гісторык:
— Сёння вельмі важна задумацца пра маштабы трагічных падзей у самым пачатку Другой сусветнай вайны. Забівалі тады не толькі польскіх вайскоўцаў, але і прадстаўнікоў інтэлігенцыі, і ляснічых…
Мельнікаў падкрэслівае, што сёння складаны час для вывучэння гісторыі. Кажа, што падзеі ў Беларусі ў 2020 годзе, вайна ва Украіне падарвалі працу па захавані гістарычнай спадчыны, асабліва па тэме беларуска-польскіх стасункаў.
— Палітыка перашкаджае вывучаць гісторыю. Я лічу, што звычайны чалавек павінен акунуцца ў гэтую гісторыю, вывучаць яе. Многія беларусы і палякі сёння, на жаль, гісторыю не ведаюць, і дзеля гэтага важна, што такія мерапрыемствы, як марш ценяў у Варшаве, праходзяць па цэнтры горада. Людзі падыходзяць і пытаюцца, пасля чытаюць у той жа Вікіпедыі. І я лічу, што ў такіх момантах важна падкрэсліваць сувязь беларуска-польскай гісторыі, — сцвярджае Ігар Мельнікаў
