Крама беларускай сімволікі зачынілася ў Беластоку ў пачатку верасня. Яна адпрацавала амаль год. Сярод тавараў былі беларускія і ўкраінскія сцягі, сувеніры, байкі і майкі з нацыянальнымі беларускімі сімваламі і многае іншае. Яе стваральніца Людміла Жданко расказала MOST, як у яе з’явілася ідэя афлайн-крамы і чаму бізнес прыйшлося прыпыніць.
«Справы ішлі кепска»
Людміла Жданко пераехала ў Беласток яшчэ да падзей 2020 года. Аднак рэпрэсіі зачапілі яе сям’ю: сына затрымалі і збілі сілавікі падчас пратэсных акцый. У Беластоку ў лістападзе 2021 года Людміла адчыніла краму беларускай сімволікі. Па яе словах, ідэя прыйшла спантанна. Жанчыне захацелася адкрыць тое, чаго яшчэ не было, але ўсе шукалі.
— Я рабіла месца, куды могуць прыйсці беларусы, папіць кавы, паразмаўляць. Людзі маглі знайсці штосьці і для сябе.
Людміла падкрэслівае, што ад пачатку бізнес ішоў не вельмі добра.
— Справы ішлі кепска. Усё трымалася на маёй ініцыятыве, на маім сэрцы. Гэта не быў столькі бізнес, гэта быў занятак для душы, — дзеліцца ўладальніца крамы.
Пасля пачатку поўнамаштабнай вайны ва Украіне ў краме беларускай сімволікі з’явіліся тавары і з украінскай сімволікай, сцягі. Вайна паўплывала і на бізнес, і асабіста на Людмілу. Акупацыю ў Бучы перажыў ейны бацька, а сама жанчына актыўна ўключылася ў валанцёрства.
— У апошні час людзі пакупалі, у асноўным, сцягі і налепкі на аўтамабільныя нумары. Налепка каштуе два злотых, а вы разумееце, што пратрымаць бізнес на гэтым немагчыма. Крама стала хіба музеем, куды прыходзяць паглядзець, але не набываць.
Людміла ўспамінае, што за амаль год працы крамы шмат што перажыла: «У нас скралі тры сцягі, скралі нават банер». Вясной і летам пачаліся праблемы з бухгалтарам, яна паўгода не вяла дакументацыю.
Тым не менш, Людміла лічыць, што закрыццё крамы — цалкам яе віна.
— Я не вінавачу людзей, якія не прыходзілі, ці Польшчу, таму што ў мяне не атрымалася. Калі што, то ў мяне яшчэ застаўся тавар, ён чакае пакупнікоў.
Парады для тых, хто хоча адкрыць бізнес
Галоўнае, што заўважае Людміла, — не рабіць усё аднаму. Па яе словах, можна спрабаваць, але яна на ўласным досведзе сцвярджае, што гэта амаль што немагчыма.
— Калі хочацца зрабіць бізнес хутка і добра, то калі ласка — для гэтага ёсць спецыяльныя людзі. Лепш заплаціць гэтыя 500, 800, 1 000 злотых, чым марнаваць час. Час — гэта грошы, але яго не вярнуць. Адкрыць фірму — тры дні, закрыць — тыдзень.
Чым адрозніваецца бізнес у Польшчы і Беларусі? Людміла мяркуе, што ў Беларусі складана рабіць бізнес таму, што ў людзей проста няма грошаў на звычайныя прадукты. Таксама жанчына адзначае, што сістэма падаткаў у Польшчы празрыстая:
— Перад адкрыццём бізнесу, фірмы, ты можаш усё падлічыць на год наперад. Ты будзеш ведаць, колькі табе трэба грошаў аддаць. Ты можаш выбраць, што табе канкрэтна трэба адчыняць.
Чым Людміла займаецца цяпер
Людміла Жданко паставіла бізнес на паўзу. Яна расказвае, што ў яе ўжо ёсць планы на будучыню: адкрыццё філіяла ўкраінскага фонду ў Беластоку. Валанцёрства ад пачатку вайны Расіі супраць Украіны забрала шмат часу, і яна хацела б працягваць сваю працу па дапамозе людзям.
— Я магу дапамагаць: аднаму, двум, траім. І ім стане лепш. Мы цяпер сядзім і размаўляем, а ў бабці з Мікалаева няма вады і ежы. Мне цяжка пра гэта думаць. Мне трэба сябе камусьці аддаваць, камусьці дапамагаць.
