Дваццаць гадоў таму, 17 студзеня 2004 года, у Варшаве памёр Чэслаў Немэн, адзін з самых папулярных польскіх рок-выканаўцаў другой паловы ХХ стагоддзя. Ён паходзіў з вёскі Старыя Васілішкі, што ў Шчучынскім раёне. Творчасць Немэна ведаюць у Польшчы і шануюць на радзіме.
Сапраўднае прозвішча Чэслава — Выдрыцкі. Ён нарадзіўся 16 лютага 1939 года, у год пачатку Другой сусветнай вайны. Ягоны бацька, Антоні, быў вельмі здольным рамеснікам — умеў і боты пашыць, і фартэпіяна наладзіць. З ганка яго роднай хаты было відаць неагатычны касцёл святых Пятра і Паўла, асвечаны ў 1903 годзе. Ва ўзросце дзевяці гадоў, яшчэ пры Сталіне, Чэслаў пачаў спяваць у касцельным хоры.
Выдрыцкія былі палякамі, хоць і жылі на Гродзеншчыне ад дзеда-прадзеда. Чэслаў казаў, што ён у дзяцінстве і юнацтве натхняўся беларускай прыродай і беларускай народнай культурай. У 1953-1954 гадах вучыўся па класе фартэпіяна ў педагагічным вучылішчы ў Гродне, але быў адлічаны за пропускі. Вярнуўся ў Васілішкі, у вольны ад працы час граў на арганах у касцёле.
У 1957 годзе Выдрыцкія выкарысталі апошнюю магчымасць, каб запісацца на выезд у Польшчу. Бацька доўга вагаўся, але ўсё ж вырашыў — каб сын не жыў у Савецкім Саюзе і не служыў у Чырвонай арміі. 25 мая 1958 года сям’я пакінула Старыя Васілішкі і перабралася ў Гданьск.
«Прыйшоў ужо час знішчыць у сабе нянавісць»
Чэслаў Выдрыцкі зарабляў рознымі выпадковымі працамі — то разгружаў тавары ў порце, то рабіў шыльды для надмагільных помнікаў. Працягнуў вучыцца музыцы і стаў выступаць на сцэне. Стаў вядомым пасля фестывалю ў Аполі ў 1967 годзе, на якім заспяваў песню Dziwny jest ten świat («Дзіўны гэты свет»).
— Але добрых людзей больш, і я моцна веру ў тое, што гэты свет не загіне дзякуючы ім, — спяваў Немэн у гэтай песні.
Dziwny jest ten świat адразу стала гімнам моладзі, першай польскай «песняй пратэсту». Немэн не спяваў адкрыта пра палітыку, але казаў у песні, што «прыйшоў ужо час знішчыць у сабе нянавісць». Гэты «маніфест веры ў людзей», як называў сваю песню творца, застаўся самым вядомым ягоным хітом.
Свой псеўданім музыка ўзяў з радзімы, па назве ракі, на якой стаіць Гродна. У 1970-я ён некалькі разоў выступаў у СССР, у Гродне першыя шэрагі ў зале прызначаў для былых аднавяскоўцаў. Знаходзіў час і на тое, каб заехаць у Старыя Васілішкі — аднойчы ўзяў у Маскве таксоўку, каб на некалькі гадзін заехаць у родную вёску.
У апошнія гады жыцця спявак змагаўся з анкалогіяй. 17 студзеня 2004 года ён памёр у Варшаве, пахаваны на Старых Павонзках. У момант пачатку пахавання большасць польскіх радыёстанцый уключылі Dziwny jest ten świat.
У роднай хаце Немэна ў Старых Васілішках, якую сельсавет думаў ужо зносіць, у 2011 годзе зрабілі музей. У 2019 годзе ў Гродне была ўстаноўлена мемарыяльная дошка ў гонар музыкі, якую адкрывалі маршалак польскага Сената Станіслаў Карчэўскі і старшыня беларускага Савета Рэспублікі Міхаіл Мясніковіч.
Падрыхтаваў Ян Рамэйка