У беларускай супольнасці ў Польшчы адбылася завочная спрэчка. Юрка Каліна, прадстаўнік беларускай нацыянальнай меншасці — этнічных беларусаў, якія спрадвеку жывуць у Польшчы, — у эфіры Беларускай службы Польскага радыё заўважыў, што 90% беларусаў, што прыехалі ў апошнія гады, пішуць па-руску, не імкнуцца рабіць штосьці разам з беларусамі Падляшша і ўвогуле «свой нос з Беластока не высоўваюць». Беларускі краязнаўца Кастусь Шыталь у Facebook адказаў Каліне, патлумачыўшы, чаму інтарэсы меншасці і дыяспары сапраўды могуць адрознівацца.
«Чарка і шкварка тут галоўныя»
Каліна не здзіўляецца, што невялікая частка з тых людзей, які прыехалі ў Польшчу, зацікаўленыя беларускай нацыянальнай ідэяй, дзейнасцю ў беларускім асяроддзі ці на карысць беларускай культуры або адукацыяй сваіх дзяцей на беларускай мове. І адзначае, што шмат хто папросту займаецца выжываннем.
Найперш ім патрэбна жытло, праца, патрэбна запісаць дзяцей у школы і зарабляць на жыццё.
— Я чытаю многа выказванняў у сацсетках менавіта беларусаў з Беларусі. І, па-першае, я бачу, што 90% з іx пішуць па-расійску, яны не карыстаюцца беларускай мовай. Калі быць вельмі цынічным, то можна сказаць, што «чарка і шкварка» тут галоўнае, — заўважыў суразмоўца Беларускай службы Польскага радыё.
Паводле яго меркавання, толькі 10-20% беларусаў, якія раней былі актыўнымі ў беларускім асяроддзі ў Беларусі, цяпер намагаюцца нешта рабіць дзеля беларускай справы ў Польшчы.
«Свой нос з Беластока яны не высоўваюць»
Юрка Каліна шкадуе, што няма імкнення рабіць гэта разам з беларусамі Падляшша.
— Такое здараецца, але найперш па ініцыятыве беларусаў Падляшша — такіх, як я, якія жывуць тут спакон вякоў, нашыя бацькі, дзяды, прадзеды тут жылі — на Падляшшы. Менавіта нашыя арганізацыі, як фонд «ТУТАКА», «Цэнтр беларускай культуры» ці фонд «Камунікат», працягваюць руку і прапануюць супольна ладзіць нейкія мерапрыемствы, ствараць праекты, разам шукаць для іх фінансаванне.
«Польскі беларус» чакаў, што супольных спраў будзе намнога больш, што інтэграцыя беларусаў на тэрыторыі Польшчы будзе больш цеснай і шматвектарнай. Тое, што спадзяванні не збываюцца, выклікана часткова становішчам этнічных беларусаў у Польшчы.
— Беларуская нацыянальная меншасць у Польшчы, яе актыўная частка, невялікая, слабая. Нас тут мала. Не спрыяе і малая падтрымка беларускіх арганізацый, напрыклад, фінансаванне з дзяржаўнага бюджэту тыднёвіка «Ніва» спынілася на такім жа ўзроўні, як было 10 гадоў таму.
Юрка Каліна таксама шкадуе, што беларусы, якія прыехалі ў Польшчу, не праяўляюць надта вялікай цікаўнасці да этнічных беларусаў, якія жывуць на гэтай зямлі спакон вякоў.
— Беларусы, якія прыехалі з Беларусі, не ведаюць і, магчыма, не хочуць ведаць, што тут на Падляшшы жывуць этнічныя беларусы, якія з’яўляюцца грамадзянамі Польшчы. У Беластоку ёсць беларусы з Беларусі, якія пішуць тэксты па-беларуску, яны актыўныя ў сацыяльных сетках, робяць перадачы для «Радыё Рацыя», але свой нос з Беластока яны не высоўваюць. Ім не цікава пабываць у Дубічах Царкоўных, у Нараўцы пабачыць музей Тамары Саланевіч, ці наведаць «Беларускі музей» у Гайнаўцы.
«Мы робім беларускую справу не ў той форме, у якой хацеў бы Юрка Каліна»
Краязнаўца Кастусь Шыталь з меркаваннямі Каліны не пагадзіўся. У Fаcebook ён сцвердзіў, што ягоныя сябры ў сацсетках прынамсі дзве траціны допісаў пішуць па-беларуску. А таксама аспрэчыў тэзіс, што толькі 10-20% беларусаў, якія раней былі актыўнымі ў Беларусі, цяпер намагаюцца нешта рабіць дзеля беларускай справы ў Польшчы.
— Можа, калі ўзяць усіх грамадзянаў РБ, якія пераехалі ў Польшчу, у тым ліку па карце паляка, ды эканамічных мігрантаў, то 20% актыўных бы і выйшла. Але практычна ўсе тыя, хто ў Беларусі беларускай справай займаўся, у Польшчы працягваюць гэта рабіць. Часта мы робім беларускую справу не ў той форме, у якой хацеў бы Юрка Каліна. Ну, што ж. Мы займаемся салідарнасцю з рэпрэсаваным і ўцекачамі, скідваемся грашыма на дапамогу беларусам, якія апынуліся ў эміграцыі ў цяжкім становішчы. Некаторыя падляшскія беларусы таксама прымаюць у гэтым удзел, і за гэта трэба быць удзячнымі, але то вельмі нямногія. Колькі заданацілі на «Байсол» беларусы з Дубіч Царкоўных, Орлі ці Гарадка? Не папракаю — проста кажу, што мы на розныя рэчы факусуем увагу, — напісаў Шыталь.
Прыехалі гарадскія людзі
Медыі, якія цікавыя меншасці і дыяспары, таксама розныя, прызнаў ён. І згадаў MOST.
— Мы маем свае медыйныя і грамадскія праекты. Але ў нас іншы фокус. Беларускі эмігрант у Варшаве ці Гданьску не будзе чытаць «Ніву» і не будзе слухаць «Радыё Рацыя» — яму патрэбны MOST, які напіша пра жыццё ў Польшчы і штодзённыя праблемы дыяспары. (Дарэчы, рэдакцыя MOST месціцца ў Беластоку).
Ён адзначыў, што супольныя праекты беларусаў-уцекачоў з беларусамі Падляшша ёсць. У якасці прыкладаў ён прывёў фестываль «ТУТАКА», праекты Цэнтра беларускай культуры і інтэрнет-бібліятэку «Камунікат».
— Але пан Юрка Каліна мусіць разумець, што часам мастацкія густы ў людзей адрозніваюцца — і беларус-гараджанін у Беластоку ахвотней пойдзе на канцэрт беларускага гурта ў беларускі клуб у Беластоку, а не паедзе слухаць народны хор у Дубічах Царкоўных.
Іншыя адрозненні, на якія звярнуў увагу краязнаўца, — тое, што беларусы, якія прыехалі да Польшчы выраслі пераважна ў гарадах, сярод іх шмат каталікоў і атэістаў, а на праваслаўную царкву некаторыя нават глядзяць як на інструмент русіфікацыі. Беларусы Падляшша часта жывуць у вёсках, яны праваслаўныя.
— Мы тут можам зінтэгравацца, але мы не асімілюемся, — мяркуе ён.
«Лепш шчыра сказаць, чыі злосць у сэрцы трымаць»
Каліна пракаментаваў гэты допіс беларуса. Ён напісаў, што не пакрыўджаны і падзякаваў аўтару.
— Лепш шчыра сказаць, чым злосць у сэрцы трымаць, — адзначыў ён.
Вы можаце абмеркаваць гэты матэрыял у нашым Telegram-канале. Калі вы не ў Беларусі, пераходзьце і падпісвайцеся.
