Чацвер, 22 мая 2025
No Result
View All Result
MOST Media
  • Галоўная
  • Навіны
  • Гісторыі
  • Гайды
  • Падтрымай!
  • ПРА НАС
    • Палітыка выкарыстання Cookies (EU)
    • Правілы выкарыстання матэрыялаў
  • Рэклама/Reklama
No Result
View All Result
  • Галоўная
  • Навіны
  • Гісторыі
  • Гайды
  • Падтрымай!
  • ПРА НАС
    • Палітыка выкарыстання Cookies (EU)
    • Правілы выкарыстання матэрыялаў
  • Рэклама/Reklama
No Result
View All Result
MOST Media
No Result
View All Result
Галоўная Гісторыі

«Гэта пра тое, што краіна ляжыць у коме». Саша Філіпенка — пра раман «Былы сын», які выйшаў па-беларуску

Партнёрскі матэрыял Партнёрскі матэрыял
25 красавіка 2024, 09:02
Гісторыі
A A
Саша Філіпенка

Фота з архіва Сашы Філіпенкі

Саша Філіпенка — рускамоўны беларускі пісьменнік і пры гэтым адзін з тых аўтараў нашай краіны, якіх найчасцей перакладаюць на іншыя мовы. Яго кнігі можна пачытаць на 15 мовах, нават на такіх, як харвацкая, венгерская, тайская і турэцкая. Але да гэтага часу не было ніводнага перакладу на беларускую. І вось дзякуючы выдавецтву Gutenberg Publisher вясной 2024 года па-беларуску выйшлі два раманы пісьменніка: «Былы сын» і «Крэмулятар». Напісаны 10 гадоў таму, першы раман, на жаль, актуальны і сёння.

Гэты тэкст з’явіўся дзякуючы нашаму партнёру — Еўрапейскаму беларускаму выдавецтву Gutenberg Publisher.

Саша Філіпенка расказаў MOST пра «Былога сына» і пратэсты 2010 года, працу над перакладам і адносіны да розных моў, а таксама пра тое, ці не збіраецца ён пачаць пісаць па-беларуску.

«Гэта добра для аўтара, калі твор праз 10 гадоў усё яшчэ актуальны, але для грамадзяніна гэта цяжка»

Невялікі па аб’ёме (220 старонак) раман «Былы сын» выйшаў у 2014 годзе. Гэта дэбютная праца Сашы Філіпенкі як пісьменніка. Кніга расказвае пра хлопца Францыска, які пацярпеў у цісканіне на Нямізе ў 1999 годзе і 10 гадоў праляжаў у коме, а калі ачуняў, то зразумеў, што ўвесь гэты час краіна знаходзілася ў такім жа стане, як і ён.

— Ідэя напісаць кнігу ў мяне ўзнікла пасля таго, як я быў на пратэстах 2010 года. У мяне і раней было адчуванне, што ўся Беларусь ляжыць у коме, але ў той час яно неяк сфарміравалася, да мяне прыйшло разуменне, што я адчуваю сябе былым сынам сваёй краіны, былым сынам сваёй сям’і.

Напэўна, праз тыдзень ці два пасля «Плошчы» я пачаў пісаць. І два-тры гады пісаў. Гэта быў мой першы раман, і таму, канешне, былі цяжкасці, бо ты не ведаеш, як гэта рабіць, не ведаеш, што лепш. Гэта быў пошук сваёй мовы, пошук таго, як ты пішаш. Я думаю, што ў гэтым сэнсе былі цяжкасці, як і ў любога іншага маладога аўтара.

Гэта раман пра тое, як людзі адчуваюць сябе былымі сынамі сваёй краіны, пра тое, што адбывалася з усімі намі з канца 1990-х да 2010-х. Пра тое, што нічога не змянілася, што краіна ляжыць у коме. Мне падаецца, што гэта актуальна і цяпер: усё тое ж самае адбываецца ў Беларусі і цяпер. Я неяк пісаў, што гэта добра для мяне як аўтара, што твор праз 10 гадоў усё яшчэ актуальны, але як для грамадзяніна гэта цяжка.

«У майго сына ёсць забава: ён любіць чытаць дрэнныя водгукі на мае кніжкі, вельмі з гэтага ўгарае»

Раман «Былы сын» упершыню выйшаў у расійскім выдавецтве «Время». Амаль адразу твор атрымаў сваю першую прэмію — «Рускую прэмію» для аўтараў, якія жывуць па-за межамі Расіі. Саша Філіпенка кажа, што спачатку прапаноўваў надрукаваць кнігу ў Беларусі, але нават тыя выдаўцы, што называлі сябе ліберальнымі, адмаўляліся. 

— Яны казалі, што гэта кніжка нікому ў Беларусі не патрэбная, што я нічога не разумею. Напрыклад, у рамане ёсць урывак, калі дзеці гуляюць у разгон дэманстрацыі: дзеляцца на амапаўцаў і пратэстоўцаў. І мне казалі, што такога ў Беларусі ніколі не будзе, што я нічога не разумею пра Беларусь, што я «сгущаю краски».

І вось пасля 2020 года мы ўсе бачылі ў YouTube ролікі, як дзеці гуляюць у такія гульні. Бо дзеці заўсёды гуляюць у тое, чым займаюцца дарослыя. І гэта было няцяжка сабе ўявіць у 2010 годзе, калі я пісаў, што ўсё гэта будзе.

Пасля выхаду рамана былі розныя водгукі. Мне падаецца, што, як і з любой іншай кнігай, ёсць людзі, якія кажуць, што гэта добрая кніга, ёсць людзі, якія кажуць, што гэта дрэнная кніга і нікому яна не патрэбная. У гэтым сэнсе не было нічога, чаго не бывае з іншымі кнігамі.

Калі твой твор атрымлівае нейкія прэміі, то заўсёды адразу ідзе першая хваля добрых водгукаў. А потым заўсёды ідзе хваля дрэнных, ці водгукаў, якія, напрыклад, тлумачаць, чаму не трэба было гэтай кніжцы даваць прэмію.

У майго сына ёсць забава. Калі мы з ім вандруем, ён любіць у цягніку адкрыць нейкі літаратурны сайт і чытаць дрэнныя водгукі на мае кніжкі, з адной зоркай. Ён вельмі з гэтага ўгарае. Там заўсёды нешта пра тое, што гэта ліберальная проза, Захад дае грошы і гэтак далей.

Саша Філіпенка
Раманы Сашы Філіпенкі «Былы сын»і «Крэмулятар»

«Мне ўсё роўна, на якой мове вы размаўляеце»

Саша Філіпенка зараз у Швейцарыі. А да 2020 года жыў і працаваў у Расіі, займаўся журналістыкай, у тым ліку на тэлеканале «Дождь», дзе вёў сваё шоу. Пісьменнік адзначае, што там ён мог «рабіць тое, што немагчыма было ўявіць у Беларусі». Таксама аўтар падкрэслівае, што ў той час было важна ўплываць на Расію, «прасоўваць беларускія тэмы».

— Аднак тое, што Расія рухаецца не ў той бок, мне стала зразумела ўжо ў 2014 годзе, калі я працаваў на «Дожде». І мы распавядалі пра гэта, пра тое, куды коціцца Расія. Але калі мы пра гэта распавядалі, нам усе казалі, што мы алармісты.

Так, пасля пачатку вайны расійская мова стала таксічнай. Але для мяне мова — гэта сродак камунікацыі. А не нешта лепшае ці не лепшае. Няма розніцы паміж польскай, рускай, беларускай.

У Беларусі шмат людзей размаўляюць па-руску, і пры гэтым яны не лічаць сябе расейцамі. Я ніколі не лічыў сябе расейцам. Я заўсёды быў інтэрнацыяналістам, мне ўсё роўна, на якой мове вы размаўляеце. Важна тое, што вы робіце для сваёй краіны.

Так склалася, што ў нас ёсць дзве мовы. І так сталася, што адна з іх амаль знішчаная. Так, трэба нешта рабіць, каб у Беларусі статус беларускай мовы быў такі ж, як і ў рускай. Ёсць вельмі зразумелыя крокі падтрымкі.

Я вось зараз прачытаў свае творы разам з перакладчыкам на беларускай мове. І я разумею, што я не магу так пісаць. У мяне няма магчымасцяў пісаць на беларускай мове так, як я магу пісаць на рускай. Мне падаецца, што трэба пачынаць пісаць на беларускай мове, калі ты адчуваеш у сабе моц пісаць на гэтай мове.

«Мае новыя творы, магчыма, спачатку мы будзем друкаваць на беларускай мове»

Праца над беларускамоўнымі выданнямі рамана «Былы сын» і «Крэмулятар» ішла некалькі гадоў. І па словах Сашы Філіпенкі, адной з перашкод зноў сталі беларускія выдавецтвы, якія не хацелі друкаваць гэтыя кнігі.

— Выдаўцы, якія шмат распавядаюць пра тое, як важна нешта пісаць і друкаваць на беларускай мове, адмаўляліся ад выдання. Яны казалі, што ўсе ўжо прачыталі гэтую кніжку па-руску і ніхто яе не будзе чытаць на беларускай. Таму мы шукалі свайго выдаўца. І цяпер —  ужо ў першыя тыдні пасля выхаду кнігі — мы бачым, што тыя выдаўцы памыляліся.

Мы працавалі над перакладам разам з выдаўцом і з перакладчыкам. На жаль, пра перакладчыка мы пакуль нічога не можам расказваць — з меркаванняў яго бяспекі. Пераклад мне вельмі спадабаўся. Мне падаецца, што вялікая праца зроблена, і рэдактура добрая. І па тых водгуках, якія мы атрымліваем, мне падаецца, што ў нас атрымалася.

У розных перакладчыкаў розныя стратэгіі, яны па-рознаму працуюць. Некаторыя наогул не задаюць ніякія пытанні, аўтар проста аднойчы даведваецца: ну ўсё, пераклад выйшаў. А ёсць перакладчыкі, якія ўвесь час задаюць нейкія пытанні.

У нас было нешта пасярэдзіне. Былі пытанні, адказы, былі моманты, калі я не згаджаўся. Але гэта творчы працэс: ты распавядаеш, чаму не згаджаешся і што мы павінны з гэтым зрабіць. І дзякуй богу, што выдавец усё добра разумее.

Мы запланавалі, што ўсе мае кнігі выйдуць па-беларуску: магчыма наступнай будзе «Чырвоны крыж». Ці гэта атрымаецца, я цяпер не ведаю. Мне падаецца, выдавец павінен зараз пабачыць, як у яго ідзе продаж «Былога сына» і «Крэмулятара». У выдаўцоў жа ёсць нейкія эканамічныя прычыны нешта рабіць ці не рабіць. І яны ўжо будуць далей вырашаць: патрэбны ім Філіпенка ці не патрэбны. Але падаецца, што ў гэтым плане там усё добра.

А яшчэ калі ў мяне будуць выходзіць новыя творы, магчыма, што спачатку мы будзем іх друкаваць на беларускай мове, каб больш людзей спачатку прачытала іх па-беларуску і каб падтрымаць беларускую мову. А ўжо потым на рускай мове. Гэта тое, што, як мне падаецца, важна рабіць.

Тэгі: АртыкулыГалоўнае

ГАЛОЎНЫЯ НАВІНЫ

польский вуз

«Получается, я целый год “кричал” на студентов». В Беларуси педагога с 20-летним стажем уволили из вуза за политику — теперь он преподает в Польше

MOST
21 мая 2025, 17:53

Константин (имя изменено) — в прошлом преподаватель одного из беларусских вузов. Из-за репрессий он получил «запрет на профессию» и решил переехать в Польшу. Долго искал работу, преодолевал языковой и культурный...

Александр Чернухо

«Говорили, что Макс Корж — русский певец». В Варшаве снимают документальный фильм о беларусской музыке

MOST
19 мая 2025, 19:58

Беларусы создали в Польше независимый продакшн Vidok. Режиссер Виталий Карабань, продюсер Каролина Шарфман и оператор Ксения Гайдук объединились, чтобы снять документальный фильм о беларусской музыке «На скрыжаванні». Через...

проездной документ иностранца

«Я хочу, чтобы мой ребенок существовал». Во Вроцлаве беларусы хотят выйти на протест против долгой выдачи проездных документов иностранца

MOST
19 мая 2025, 16:58

Беларусы, живущие во Вроцлаве, рассматривают возможность выйти на митинг против долгих сроков получения проездного документа иностранца. Эта тема обсуждается в городском чате. Дело в том, что некоторые дела...

  • Галоўная
  • Навіны
  • Гісторыі
  • Гайды
  • Падтрымай!
  • ПРА НАС
  • Рэклама/Reklama
Пры выкарыстанні зместу MOST прачытайце нашы Правілы выкарыстання матэрыялаў

Звяжыцеся з намі: most@mostmedia.io

© 2025 Mostmedia.io. Час будаваць масты

Кіраваць згодай Cookies
Мы і нашы партнёры атрымліваем доступ і захоўваем інфармацыю на прыладзе і апрацоўваем асабістыя дадзеныя, такія як унікальныя ідэнтыфікатары і стандартную інфармацыю, якая адпраўляецца прыладай, альбо дадзеныя прагляду, каб выбраць і прафіляваць персаналізаваны змест і рэкламу, вымераць змест і рэкламную эфектыўнасць, а таксама распрацоўка і ўдасканаленне прадукцыі. Са згоды карыстальніка мы і нашы партнёры можам выкарыстоўваць дакладныя дадзеныя геалакацыі і ідэнтыфікацыю шляхам сканавання прылад. Націскаючы «Прыняць», вы пагаджаецеся на апрацоўванне звестак намі і нашымі партнёрамі, як апісана вышэй. Перш як пагадзіцца ці адмовіцца, вы можаце атрымаць больш падрабязную інфармацыю і змяніць наладкі. Для некаторых відаў апрацоўвання звестак не патрэбная вашая згода, але вы маеце права не пагадзіцца. Параметры не будуць распаўсюджвацца на іншыя сайты, што маюць глабальны альбо сэрвісны дазвол.
Функцыянал Always active
Тэхнічнае сховішча або доступ строга неабходныя з законнай мэтай забеспячэння магчымасці выкарыстання пэўнай паслугі, відавочна запытанай падпісчыкам або карыстальнікам, або з адзінай мэтай ажыццяўлення перадачы паведамленняў па сетцы электронных камунікацый.
Preferences
The technical storage or access is necessary for the legitimate purpose of storing preferences that are not requested by the subscriber or user.
Статыстыка
Тэхнічнае сховішча або доступ, якія выкарыстоўваюцца выключна ў статыстычных мэтах. The technical storage or access that is used exclusively for anonymous statistical purposes. Without a subpoena, voluntary compliance on the part of your Internet Service Provider, or additional records from a third party, information stored or retrieved for this purpose alone cannot usually be used to identify you.
Маркетынг
Тэхнічнае сховішча або доступ, неабходныя для стварэння профіляў карыстальнікаў для адпраўкі рэкламы або для адсочвання карыстальніка на вэб-сайце або на некалькіх вэб-сайтах у аналагічных маркетынгавых мэтах.
Manage options Manage services Manage vendors Read more about these purposes
Налады
{title} {title} {title}
No Result
View All Result
  • Галоўная
  • Навіны
  • Гісторыі
  • Гайды
  • Падтрымай!
  • ПРА НАС
    • Палітыка выкарыстання Cookies (EU)
    • Правілы выкарыстання матэрыялаў
  • Рэклама/Reklama

© 2025 Mostmedia.io. Час будаваць масты