Алесь Дзянісаў: «Баюся размаўляць з родзічамі з Расіі, бо размова можа стацца апошняй»

Алесь Дзянісаў — вядомы рок-музыка і паэт з Гродна. Лідар гуртоў «Кальян», «Людзі на балоце», Dzieciuki. Пасля затрыманняў у 2020-м быў вымушаны з’ехаць з Беларусі. Жыве ў Варшаве. Мы паразмаўлялі з музыкам пра балючае — вайну, дэпрэсію, хейт у дачыненні беларусаў, кантакты з сябрамі і роднымі з Расіі. А таксама — пра будучыню і перспектыву аднаўлення стасункаў між народамі.

— Ці памятаеш момант, калі даведаўся пра пачатак вайны? Якая была першая рэакцыя?

— Як у любога чалавека нармальнага: шок. Цяжка было паверыць, нягледзячы на шматлікія фота і відэа.

Той момант, калі ты бачыш і чуеш, але не можаш да канца паверыць.

Калі першы шок мінуў, дні праз тры, пачалася дэпрэсія.

— У СМІ зараз шмат вельмі жорсткага эмацыйнага кантэнту. Ці сочыш, ці — спрабуеш абмежаваць плынь інфармацыі?

— На жаль, маё журналісцкае мінулае падштурхоўвае шукаць інфармацыю, чытаць, глядзець, параўноўваць. Не магу сам сабе стварыць нейкі вакуум. Ды і як можна ад гэтага схавацца?.. Я і задачы такой сабе не ставіў. Тым больш там, ва Украіне, таксама ёсць сябры і знаёмыя — страшна за іх кожны дзень.

— Ведаю, што як музыка ты нядаўна ўдзельнічаў у антываенным канцэрце ў Гданьску. Агулам, што зараз могуць зрабіць музыкі-мастакі-паэты?

— Людзі творчых прафесій дакладна не спыняць вайну. Гэта не ў іх сілах. Але можна заставацца сумленнымі, як бы пафасна тое не гучала. Вось пачаліся абвінавачванні ў бок беларусаў як «пасобнікаў агрэсара». І тут вельмі важна выказацца, пазначыць сваю пазіцыю.

Бо большасць беларусаў аб’ектыўна супраць вайны — нават тыя, хто за Лукашэнку. Ніколі не было нават ва ўладаў такой рыторыкі, што Беларусь мае з некім ваяваць, пашыраць межы і гэтак далей. Мы маленькая краіна і ў нас няма імперскасці. Гэта не нашае. Таму лічу, што большасць нават «лукашыстаў» — супраць вайны.

Вяртаючыся да творчых людзей, паўтаруся, яны павінны выказацца першымі. Бо вайна — зло. Гінуць людзі, старыя, дзеці… У дадзеным выпадку ёсць чорнае і белае. Дабро і зло. Усё зразумела і няма пра што дыскутаваць. А беларусы маюць бараніць свой гонар. Хто як можа: у батальёне імя Каліноўскага, у валанцёрскіх структурах ці ў творчай сферы. Калі прырода дала табе талент напісаць карціну, песню, артыкул — рабі.

Алесь Дзянісаў. Фота: Алесь Дзянісаў / Facebook

— Першая і Другая сусветныя, іншыя войны таксама, часта станавіліся часам для творчых прарываў і нараджэння моцнай літаратуры ці музыкі. Ці варта чакаць ад гэтай вайны нечага падобнага?

— Канешне, так было і будзе. Павінен прайсці час, і з’явіцца эпас гэтай вайны, кнігі, вершы. Свае рэмаркі, хэмінгуэі, быкавы. Зараз усё аголена, таму можа атрымацца менш аб’ектыўна. Трэба перажыць гэта, пазней будзе час на рэфлексію. І ўсё гэта будзе абавязкова. Зараз такі час, што патрэбныя заклічкі, маршы. Тое, чаго я не ўмею.

— З вядомых прычын ты жывеш і працуеш у Польшчы. Ці заўважыў, што неяк змянілася стаўленне да беларусаў-эмігрантаў? Ці сутыкаўся з хейтам у свой бок ці ў бок знаёмых-эмігрантаў?

— З боку палякаў не заўважаў нечага падобнага. Сустракаў тут украінцаў, калі рабіў дакументы: яны бачылі мой беларускі пашпарт, але ніхто нічога не сказаў. Але чуў розныя гісторыі. Жонка сябра ў Варшаве звольнілася з прадпрыемства, бо яе загнабілі польскія і ўкраінскія каляжанкі… Па беларусах гэта не так б’е, як па расіянах, але таксама ёсць.

З іншага боку, уявіце сітуацыю, каб з Украіны на Беларусь ляцелі «грады», ішлі танкі, а іх прэзідэнт ездзіў на рэнжроверы і пасміхаўся? Ну і якое было б стаўленне ў беларусаў да ўкраінцаў, га?..

Тут важны момант адукаванасці чалавека, ці паспрабаваў ён разабрацца, чаму сталася так і так. А прасцей, канешне, хейціць некага наўпрост на падставе эмоцый.

Алесь Дзянісаў. Фота: Сяргей Будкін / Facebook

— Здаецца, ты на палову расіянін, а таксама маеш зносіны з творцамі ці проста сябрамі ў Расіі. Ці падтрымліваеш сувязі?

— Ні з кім пакуль не размаўляў. Хаця ўпэўнены, што тыя, хто раней меў нармальныя погляды, засталіся пры іх і зараз. Большасць маіх сяброў з Піцера ці Масквы і раней трымаліся антыпуцінскай пазіцыі. А вось з далёкімі родзічамі па лініі маці, якія жывуць у Расіі, баюся размаўляць. Там жа масавы п***ц нейкі, таму не хачу нарвацца на непрыемную размову, якая стане апошняй.

— Усе войны некалі заканчваюцца — гэта непазбежна. Пытанне ў тым, як далей наладжваць кантакт і згоду між украінцамі, беларусамі і расіянамі. Ці гэта рэальна?

— Гэта рэальна. Але будзе няпроста, бо ёсць масавая памяць. І яе нікуды не падзенеш. На доўгія гады ўсё гэта застанецца. Беларуска-ўкраінскія адносіны, мяркую, хутчэй адновяцца, асабліва калі ў нас будуць палітычныя змены. А вось расійска-ўкраінскія… Гэта надоўга: 50-60-100 гадоў. Будзе чорная пляма. Пуцін прынёс занадта шмат жахаў, падставіў свой народ.

І тут акурат важная роля людзей культуры. Творцы маюць быць праваднікамі паміж народамі. У будучыні гэта вельмі важна! Калі-небудзь усё адновіцца. Неяк жа пасябравалі Брытанія, Францыя і Германія, хоць ваявалі стагоддзямі. Некалі і ў нашым рэгіёне пачнецца дыялог, але калі дыктатараў ужо не будзе.